Doğal Dil İşleme (DDİ), bilgisayarların insan dilini anlamasına, yorumlamasına ve çıkarımlarda bulunmasına imkan tanıyan bir disiplindir. Bu teknoloji, büyük miktarda metin, konuşma veya belge verisini otomatik olarak analiz edebilme yeteneğine sahiptir. DDİ'nin temel amacı, dilin yapısını anlamak, dilbilgisel kuralları tanımak ve doğal dildeki anlamı anlamaktır.
Bir metin verisinde kelime seçimi ve sözcüklerin işlenmesi DDİ'nin önemli bir adımıdır. Metindeki kelime seçimi, metnin anlamını anlamak için önemli bir rol oynar. Bu adımda, metindeki kelimeler ayrıştırılır, analiz edilir ve işlenir.
Kelime seçimi adımları şunları içerir:
1. Metin Ön İşleme: Metindeki gereksiz karakterler ve noktalama işaretleri çıkarılır. Örneğin, noktalama işaretleri, boşluklar, tireler gibi.
2. Tokenizasyon: Metin, kelimelerine ayrılır. Bu adımda, cümle veya paragraf çeşitli kelimelere bölünür.
3. Duraklama İşareti Kaldırma: Türkçe'de yaygın olan belirli duraklama işaretleri (".", ",", "?", "!" vb.) kaldırılır. Bu işaretler analiz sürecinde gereksiz bilgi olarak kabul edilir.
4. Stop Words (Durak Kelimeler) Çıkarılması: DDİ işlemlerinde genellikle anlam taşımayan durak kelimeler çıkarılır. Türkçe'de yaygın olarak kullanılan durak kelimeler "ve", "ama", "ancak" gibi kelimelerdir.
5. Kök Bulma: Kelimelerin kökleri veya kökenleri bulunur. Bu, kelimenin temel anlamını anlamak için yapılır. Örneğin, "okuduğumuzda" kelimesinin kökü "oku"dur.
Sözcüklerin işlenmesi, metindeki kelimelerin analiz edilmesini sağlayan bir süreçtir. Metindeki kelimelerin anlamı, ilişkileri ve bağlamı belirlenir.
Sözcüklerin işlenmesi adımları şunları içerir:
1. Etiketleme (POS-Part of Speech): Her kelimeye doğru bir etiket atanır. Bu etiketler, kelimenin isim, fiil, sıfat, zarf vb. olduğunu belirtir. Bu adım, doğru dilbilgisel yapıyı oluşturmak için önemlidir.
2. Anlamsal Analiz: Kelimelerin anlamını belirlemek için kullanılan bir süreçtir. Bu, kelimenin bağlamına ve diğer kelimelerle olan ilişkilerine dayanır. Örneğin, "banka" kelimesi için anlam, finansal kurum veya nehir kenarı şeklinde belirlenebilir.
3. Kelime İlişkileri: Metindeki kelime ilişkileri belirlenir. Örneğin, "Sokakta yürüdü" cümlesinde "sokakta" kelimesi "yürüdü" eylemiyle ilişkilendirilir.
4. Anlamsal İlişkiler: Sözcükler arasındaki anlamsal ilişkiler belirlenir. Örneğin, "anne" kelimesi "kadın" kelimesiyle eşanlamlıdır.
Doğal dil işleme, metinlerin karmaşıklığını ve çeşitliliğini analiz eden bir teknolojidir. Kelime seçimi ve sözcüklerin işlenmesi, metinlerdeki anlamı çıkarmanın ve dilin yapısını anlamanın önemli adımlarıdır. Türkçe için yapılan DDİ çalışmaları, dilimizin özelliklerini ve kurallarını dikkate alarak geliştirilmiştir ve Türkçe metinlerin analizine büyük katkı sağlar."
